Hof (deel 3 en slot) Schatkistbankieren

Tot nu toe ben ik onvoldoende positief geweest over de Wet Hof. Ik heb geen groot vertrouwen in het vermogen van het Rijk om zich zelf te binden aan begrotingsnormen door de toepassing van constitutionele hulpmiddelen. Bovendien leidt dit tot rigiditeit in het begrotingsbeleid en een afgenomen vermogen om in te spelen op zich wijzigende economische omstandigheden. Ook zou er meer rekening mogen gehouden worden met het afwijkende begrotingsstelsel van de decentrale overheden, zodat ook de wijze van financiering van investeringen in ogenschouw wordt genomen bij de bepaling van de omvang van de tekortnorm. In deze tijd is echter (ook) een schrijnend tekort aan optimisme en daarom wil ik niet negatief eindigen. Ik ben namelijk niet tegen schatkistbankieren.

Het kabinet-Rutte-Asscher wil dat alle decentrale overheden in 2013 verplicht gaan schatkistbankieren (zonder leenfaciliteit). Met schatkistbankieren worden de risico’s van beleggen voor decentrale overheden tot nul gereduceerd.  De deelnemende instellingen houden hun publieke middelen aan op de eigen rekening-courant bij het ministerie van Financiën en ontvangen hiervoor van het ministerie van Financiën een (redelijke) rentevergoeding. De Nederlandse staat verwacht hierdoor minder geld te zullen lenen op de financiële markten en dat de staatsschuld zal dalen. Deelnemende overheden regelen het betalingsverkeer via de eigen bank(en). Aan het einde van een werkdag wordt een eventueel negatief saldo op hun bankrekening(en) aangezuiverd vanaf de rekening-courant die de instelling heeft bij het ministerie van Financiën. Andersom wordt een positief saldo op deze bankrekening aan het einde van de dag juist afgeroomd ten gunste van de rekening-courant van de instelling bij het ministerie van Financiën.

De provincies en gemeenten zijn allerminst positief over dit voornemen. De voorzitter van het IPO, Remkes, had het over: gelegaliseerde diefstal, Chinees rekenen, centraal gedicteerd bestuurlijk onfatsoen www.binnenlandsbestuur.nl/bestuur-en-organisatie/nieuws/remkes-haalt-vol-uit-naar-den-haag.8500693.lynkx. Het zit hem duidelijk hoog.

De decentrale overheden hebben ook een punt. Het voornemen van schatkistbankieren staat haaks op het streven naar grootschalige decentralisatie en tast de vrijheid van gemeenten en provincies aan. Een actief treasury-beleid biedt ook een kans op een hoger rendement, dan het conservatieve en ietwat luie schatkistbankieren.

Toch doen decentrale overheden er verstandig aan te streven naar nul risico. Zelfs als het rendement door een actief beleggings- en treasury-beleid per saldo positief is, begrijpen burgers de minder frequent voorkomende misstappen niet, zoals met de Icesavebank, Ceteco of het al te ruimhartig aanschaffen van derivaten. Niemand herrinert zich de positieve resultaten van een hyperactieve treasurer, maar iedereen kent nog de naam Ceteco. 

Schatkistbankieren is voor de overheid in z'n totaliteit voordelig en kan decentrale overheden weerhouden van misstappen. Daarom is het in mijn ogen geen slecht idee. 

Wie kennis wil nemen van de inbreng van het CPB vandaag in het rondetafeloverleg in de Tweede Kamer over de Wet Hof, kan het volgende linkje openen: www.cpb.nl/publicatie/cpb-inbreng-rondetafelgesprek-wet-houdbare-overheidsfinanci%C3%ABn